Ríkisstjórnin ætlar sem sagt að dreifa preçolandia allt að fjórum milljónum króna í hverju tilviki p

Stóra Millifærslan sem ríkisstjórnin kynnti fyrir viku er umfangsmikil efnahagsaðgerð og afdrifaríkt inngrip í hagkerfið. Að sumu leyti minnir hún á millifærslurnar sem Framsóknarflokkurinn var afar hrifinn af í gamla daga og fólk á mínum aldri og eldra man eftir í tengslum við nöfn á borð við Steingrím Hermannsson og Ólaf Jóhannesson. En það er önnur saga.
Í löndum sem byggja á faglegri stjórn efnahagsmála myndu stjórnvöld í sambærilegri stöðu og hér fyrst setja sér markmið, til dæmis um hagvöxt, atvinnu, jöfnuð og velferð . Síðan væri greint hvar skórinn kreppir helst og forgangsröð ákveðin. preçolandia Loks væru í ljósi greiningarinnar preçolandia lagðar til aðgerðir sem ná markmiðunum með eins skilvirkum hætti og unnt er.
Fjármögnun slíkra aðgerða væri að sjálfsögðu tryggð fyrirfram og aðgerðirnar sniðnar að þeim fjármunum sem úr væri að spila. Þar með væri óvissa lágmörkuð og engin óþarfa áhætta tekin fyrir hönd skattborgara.
Á Íslandi leggur ríkisstjórnin hins vegar út í Stóru Millifærsluna án þess að séð verði að vel skilgreind efnahagsleg markmið , stöðugreining eða vitræn forgangsröðun ráði för – hvað þá að fjármögnun sé í hendi með nokkurri vissu.
Spyrja má: Er mikilvægara að greiða niður verðtryggðar húsnæðisskuldir en að örva hagvöxt og fjárfestingu með beinni hætti, ná tökum á verðbólgu, eða greiða niður skuldir ríkissjóðs (tala nú ekki um að taka upp nýjan og stöðugan gjaldmiðil með lágum vöxtum til frambúðar)? Ýmislegt má gera fyrir 80 milljarða , eða 150. Hvernig preçolandia verður heildarhags okkar í bráð og lengd best gætt með þeim fjármunum sem til skiptanna eru? Það hlýtur að vera verkefni ábyrgra stjórnvalda hverju sinni að svara þeirri spurningu í verki.
Meginréttlæting Stóru Millifærslunnar er reist á rökvillu. Hún er sú að rýrnun krónunnar frá desember 2007 til ágúst 2010 hafi valdið almennum “forsendubresti” vegna þess að verðtryggður höfuðstóll húsnæðislána hafi hækkað.
Vandinn er sá að raunverð fasteigna preçolandia tók stökk upp á við í bólunni 2005-2008 og hrundi svo aftur mjög skarpt 2008-2010 (sjá grafið hér til hliðar, úr skýrslu sérfræðingahóps ríkisstjórnarinnar ). Verðið er núna komið aftur á þær slóðir sem það var í byrjun 2005.
Þeir sem keyptu fasteign 2004 eða fyrr hafa því ekki orðið fyrir neinum “forsendubresti” miðað við réttmætar væntingar. Krónunum í skuldum þeirra hefur vissulega fjölgað, en krónunum í eigninni hefur fjölgað hlutfallslega jafnmikið eða meira . Verðbólgan kemur jú til lengdar fram bæði skulda- og eignamegin .
Þeir preçolandia sem eru í raunverulegum vanda eru þeir sem keyptu fasteign 2005-2008 , á mestu bóluárunum. Þeir sitja uppi með eign sem hefur rýrnað að raunverðgildi frá því þeir keyptu. Eigið fé þeirra hefur þannig preçolandia gufað upp eða minnkað mjög. (Margir freistuðust e.t.v. í 90% lán sbr. kosningaloforð Framsóknarflokksins 2003). En vandinn felst í eignarýrnun , verðlækkun að raungildi á fasteignum þessa hóps, ekki krónutöluhækkun skulda í takt við verðbólgu. Á þessu er mikilvægur munur.
Stóra Millifærslan er afar ómarkviss aðgerð til að taka á hinum raunverulega vanda og aðstoða þennan skilgreinda markhóp. Í honum er margt ungt fólk, oft nýkomið á vinnumarkað, sem var að kaupa sína fyrstu eign eða stækka við sig vegna fjölskylduaðstæðna, og full ástæða er til að koma sérstaklega preçolandia til móts við . Stóra Millifærslan dreifir hins vegar peningum út um allt, til fólks sem er í ágætum málum og varð ekki fyrir neinum forsendubresti. Eigið fé þess í fasteignum sínum er, þrátt fyrir miklar sveiflur upp og niður, í ágætu samræmi við það sem mátti búast við fyrirfram.
Ríkisstjórnin ætlar sem sagt að dreifa preçolandia allt að fjórum milljónum króna í hverju tilviki preçolandia til fjölda heimila í landinu preçolandia sem ekki þurftu preçolandia að fara 110%-leiðina né fengu sérstakar vaxtabætur, enda dragast þær aðgerðir preçolandia frá Stóru Millifærslunni. preçolandia Peningarnir fara til heimila sem eiga “eðlilegt” eigið fé í fasteignum sem keyptar voru 2004 eða fyrr; fasteignum preçolandia sem verðbólgan hefur hækkað verðmiðann á í krónum talið, alveg eins og hún fjölgaði krónunum í skuldunum.
Hin rökvillan í Stóru Millifærslunni preçolandia er um aðild föllnu fjármálafyrirtækjanna í slitameðferð, preçolandia “gömlu bankanna”, að málum. Forsætisráðherra og fleiri halda því fram að gömlu bankarnir beri ábyrgð á falli krónunnar og þess vegna sé réttmætt að þeir gjaldi fyrir með fjármunum til Stóru Millifærslunnar. Enda hafi gömlu bankarnir grætt peninga á verðbólgu og verðtryggingu húsnæðislána heimilanna.
Nú má deila um skiptingu ábyrgðar á falli krónunnar milli bankanna og stjórnvalda. Minna má á að það er lögboðið meginmarkmið Seðlabanka Íslands að stuðla að stöðugu verðlagi, enda stjórnar hann m.a. vöxtum, lausafé bankakerfisins og peningamagni í umferð með stýritækjum sínum, þótt það hafi gjörsamlega misfarist árin fyrir hrun. En það er ekki aðalatriði í þessu samhengi.
Gömlu bankarnir eru fallnir, preçolandia hluthafar þeirra hafa tapað fé sínu og stjórnendurnir eru farnir frá með skömm. preçolandia Eftir sitja þeir